KHK’lı hukukçular avukat olabilecek

Anayasa Mahkemesi, Kanun Hükmünde Kararname ile kamudan ihraç edilen hukuk fakültesi mezunlarının baroya kayıt yaptırarak avukatlık yapmalarına engel olan kararların özel hayata saygı hakkı ile hakkaniyete uygun yargılanma hakkını ihlal ettiğine karar verdi.

Demet ARAN

ANKARA (Anayurt) – 15 Temmuz Darbe Girişimi’nin ardından Kanun Hükmünde Kararnameler ile kamudan ihraç edilen hukuk fakültesi mezunları avukatlık yapmaya yönelmişti. Bunun için de stajını yapanlar baroların levhalarına kaydolmak, yapmayanlar da staj için başvurularda bulunmuştu. Ancak Adalet Bakanlığı kamu hizmetlerinde istihdam yasağının avukatlığı da kapsadığı şeklinde bir değerlendirme yaparak ilgili başvuruların reddedilmesini istemişti. Bu konuda Türkiye Barolar Birliği (TBB), başvuruların kabul edilmesi doğrultusundaki kararında ısrar etse de hem Ankara 8. İdare Mahkemesi hem de Ankara 16. İdare Mahkemesi, Adalet Bakanlığının açtığı iptal davalarında TBB’nin kararının iptal edilmesine hükmetti. Bu karar kesinleşince de avukatlık yapmak isteyen KHK’lılar Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvuruda bulundu.

Yüksek mahkemeye yapılan başvuruların birinde başvurucu Tamer Mahmutoğlu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumundan ihraç edildikten sonra avukatlık yapmasına engel olan mahkeme kararının Anayasa’nın 20. maddesinde güvence altına alınan özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğini belirtti. Mahmutoğlu, hakkında FETÖ üyeliği suçlamasıyla açılan davadan beraat etmişti.

Bir diğer başvurucu M.B. ise aynı doğrultudaki kararın hakkaniyete uygun yargılanma hakkını ihlal ettiğini iddia etti. M.B. hakkında FETÖ üyeliği iddiasıyla soruşturma başlatılsa da bu soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığı yönünde karar verilmişti.

KAMU HİZMETİ VE KAMU GÖREVLİSİ AYRIMI

Adalet Bakanlığının 2 başvuru için de gönderdiği görüşte ise KHK ile ihracın kamu hizmetinde çalışamamak yerine kamu görevlisi olarak çalışamamak şeklinde yorumlanmasının KHK’ların amacıyla bağdaştığı belirtilerek şöyle denildi:

“Alınan somut tedbirin avukatlık mesleğinin önem ve özelliği, kamu hizmeti niteliği, avukatın hak ve yetkileri ile işlevsel olarak kamu görevi ifa ettiği hususları göz ardı edilerek bir daha kamu hizmetinde çalışamamak yerine dar yorumlanmak suretiyle idare hukuku esaslarına göre kamu görevlisi olarak çalışamamak şeklinde değerlendirilmesi bu KHK’ların amacıyla bağdaşmayacaktır. Ayrıca bu durum avukatlık mesleğinin itibarını da zedeleyecektir. Dolayısıyla başvurucunun özel hayata saygı hakkına bir müdahalede bulunulduğu kabul edilse dahi söz konusu müdahalenin kanunla öngörüldüğü ve demokratik bir toplumda gerekli ve ölçülü olduğu düşünülmektedir.”

İki başvuruda da AYM, hak ihlali yaşandığı yönünde karar verdi. AYM ihlalin giderilmesi için kararın ihlale neden olan idare mahkemelerine gönderilmesine hükmetti.

YORUM GENİŞLETİCİ VE ÖNGÖRÜLEMEZ

Yüksek mahkeme Mahmutoğlu ile ilgili kararında şu ifadelere yer verdi:

Başvurucunun idari, ticari ya da sınai bir sözleşme kapsamında kamu hizmetinde çalıştırılma durumunun olmadığı, başvurucunun istihdam edilmesinden bahsedilemeyeceği ve serbest avukatlığın bir istihdam ilişkisine dayanmadığı dikkate alındığında serbest avukatlık faaliyetini kamu hizmetinde istihdam edilme yasağı kabul eden derece mahkemelerince anılan düzenlemelerin makul olmayacak biçimde genişletici ve öngörülemez bir yoruma tabi tutulduğu değerlendirilmektedir.