İlgi odasında eziyete 30 bin TL tazminat

Anayasa Mahkemesi, Aşkale Geri Gönderme Merkezi’nde (GGM)“ilgi odası” adı verilen bir bölümde elleri ve ayakları zincirli bir şekilde bekletilerek tehdit ve baskıya maruz kalan Kazakistan vatandaşı Y.K.’ya 30 bin lira tazminat ödenmesine karar verdi.

Demet ARAN

ANKARA (Anayurt) - Kazakistan’dan 2011 yılında Türkiye’ye gelen Y.K., 2 Kasım 2015’te İstanbul’da gözaltına alındı. Hakkında sınır dışı etme ve idari gözetim altına alma kararı verilen Y.K. önce İstanbul Geri Gönderme Merkezi’ne (GGM) gönderildi. Daha sonra Aşkale GGM’ye transfer edilen Y.K. burada “ilgi odası” adı verilen bir bölümde elleri ve ayakları zincirlenerek soğuk bir odada tutuldu ve kendisine Kazakistan’a dönmesi konusunda tehdit ve baskılara maruz kaldı. Av. Abdulhalim Yılmaz da GGM’de yaşananlara ilişkin Aşkale Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulundu.

Suç duyurusuna istinaden başlatılan soruşturmada ifadesi alınan Y.K., avukatı yanında olmadan verdiği ifadesinde kötü muamele görmediğini, el ve ayaklarının zincirlenmediğini ve baskıya uğramadığını söyledi. Aynı ifade de hastaneden rapor almak istemediği bilgisi de yer aldı. Ancak, Y.K. kendi el yazısı ile yazdığı mektubu GGM’de maruz kaldığı muameleyi avukatına iletmişti. Bu mektupta, yaşananları anlatmaması için GGM müdürü tarafından sınır dışı edilmekle tehdit edildiğini, doktora gittiğinde de vücudundaki yaralar görüneceği için rapor almayı reddettiğini anlatmıştı. Bu mektuba ve GGM’de görevli personellerin ilgi odalarında şahısların kendilerine zarar vermelerini önlemek için zincirlendiği yönündeki ifadelerine rağmen GGM’de yaşananlara ilişkin kovuşturmaya yer olmadığına karar verildi.

GGM’de yaşanan eziyete ilişkin hukuki girişimler sonuçsuz kalınca Y.K. Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvuruda bulundu. AYM, eziyet yasağının ihlal edildiğine karar vererek Y.K.’ye 30 bin lira tazminat ödenmesine hükmetti.

Yüksek mahkemenin kararında konuya ilişkin özenli bir soruşturma yürütülmediği ifade edildi ve şöyle denildi:

“Başvurucunun ilgi odasına konulmasına dair yazılı bir emir ya da tutanak bulunmamaktadır. İlgi odasına alındıktan sonra başvurucu hakkında firara teşebbüs, iştirak ya da başka bir nedenle başlatılan bir disiplin soruşturması yoktur. Başvurucunun bir ceza soruşturması/kovuşturması nedeniyle gözaltına alındığına dair bir iddia veya delil bulunmamaktadır. Aynı şekilde başvurucunun, kendisine, GGM'de kalan diğer kişilere veya buradaki eşyalara zarar verme ihtimali olduğuna dair bir delil de yoktur. Aksine tüm tanıkların beyanı başvurucunun GGM'de kaldığı süre boyunca sakin ve uyumlu bir görüntü sergilediği yönündedir. Sonuçta kurum idaresince başvurucunun hangi nedenle ilgi odası olarak tabir edilen odaya konulduğuna ilişkin bir izahat yapılmamıştır.”

Kararda GGM’lerin çalışma ilkeleriyle çelişir bir şekilde meşru bir amaç olmaksızın gerçekleşen müdahalenin niteliği ve süresi itibarıyla eziyet olarak nitelendirildiği de belirtildi.

AŞKALE GGM RAPORU

2015 yılında Aşkale GGM’de yaşananlara ilişkin aralarında Helsinki Yurttaşlar Derneği, İHH, İHD,  MAZLUMDER, Mülteci Hakları Merkezi, Mültecilerle Dayanışma Derneği (Mülteci-Der), Uluslararası Mülteci Hakları Derneği, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi, Uluslararası Türkistanlılar Derneği, Uluslararası Hukukçular Birliği ve Yeryüzü Avukatları Derneği’nin bulunduğu kurumlar bir rapor yayınlamıştı. Raporda burada bulunan mültecilerin darp edildiği ve hücrelerde tutulduğu bilgisi yer almıştı.