Gelecekte çocuklarımız için "otizm" tehlikesi!

New York Eyaleti Çalışma Lisanslı Dil ve Konuşma Terapisti Ümmühan Erkoç konuşmada gecikme ve otizm üzerine açıklamalarda bulundu.

Çocuklarımız neden konuşamıyor, "Çocuklarda konuşamama salgını" ile karşı karşıya mıyız, çocuklarımızın konuşmasını nasıl destekleyebiliriz, aileler bu konuda neler yapabilir? Bu konuyu uzun yıllar Amerika’da bu konuda eğitim almış ve orada çalışmış, New York Eyaleti Çalışma Lisanslı Dil ve Konuşma Terapisti Ümmühan Erkoç’a sorduk.

2025 YILINDA DÜNYADAKİ ÇOCUKLARIN YARISI OTİZMLİ OLACAK!

Konuşma gecikmesi kendi başına görülebildiği gibi Otizm gibi birçok nedene ve hastalığa bağlı olarak da görülebiliyor. Dünyanın en büyük ve saygın bilimsel araştırma kurumlarından MIT’de görev yapan araştırma görevlisi Dr. Stephanie Seneff’in yayınladığı araştırma sonuçlarında artış bu hızla giderse 2025 yılında çocukların yarısının otizmli olacağının belirtildiğini ifade eden Ümmühan Erkoç, sözlerine şöyle devam ediyor;

"Otizm’in sözlük anlamı "içe kapanmak" demektir. Üzerine sayfalarca yazı yazabileceğimiz bir konudur. Otizm’in nedeni ile alakalı son araştırmalar hakkında ailelerin ayrıntılı bilgi edinebilmeleri için Colombia Üniversitesi'nde görevli araştırmacı Dr. Wendy K. Chung’ın bu konu ile alakalı videosunu internetten izlemelerini öneririm. Dr. Wendy Chung ‘Autism — what we know’ adlı konuşmasında otizmin oluşmasında genetiğin de bir faktör olduğuna dair bilimsel veriler olduğundan bahsediyor. Tüm dünyada ve özellikle bu konuda altın standardı elinde bulunduran Amerika’da kullanılan en güncel tedavi tekniklerini yakından takip ederek, bu teknikleri biz burada, Türkiye’de de uyguluyoruz ve güzel ilerlemeler kaydediyoruz. Otizm tanısı alan çocuklarımızda erken müdahale ile yaşıtlarınının dil gelişim seviyesini yakalayanlar çok oldu.

Bu yazıda ailelerin çocuklarının yaşıtlarına göre ne durumda olduğunu anlayabilmeleri için birkaç önemli mihenk taşından bahsedeceğim. Aileler çocuklarının konuşmasının geride olduğunu fark ettiklerinde bir an evvel bir Dil ve Konuşma Terapistine başvurmalılar.

KONUŞMA BOZUKLUKLARINDA ERKEN MÜDAHALE ÖNEMLİ

Erken müdahale çocukların gelişimindeki gecikmeyi erkenden fark edip gecikmeyi önlemek için çocuğun yaşı büyümeden, ikincil problemler oluşmadan (örn. psikolojik, davranışsal) ve özellikle 0-3 yaş aralığındaki muazzam beyin gelişiminin olduğu dönemi kaçırmadan tedavi sürecine başlamak demektir. Tedaviye erken başlanırsa hem çocuğun yaşıtlarına yetişmesi için bir fırsat doğar, hem de beynin en hızlı geliştiği bu dönemde eğitim daha hızlı ve daha etkin bir şekilde verilebilir.

ÇOCUĞUMUZDA YAŞITLARINA GÖRE BİR GECİKME OLDUĞUNU NASIL ANLAYABİLİRİZ?                                                

İlk anlamlı kelime 1. yaşta üretilir. 18 aylık çocuğun söyleyebildiği kelime haznesi 50'ye ulaşır. 2 yaş civarında çocuklar 300 kelime haznesine sahip olurlar ve iki kelimeyi yan yana getirip ‘Baba gel, anne ver’ gibi basit cümleler kurmaya başlarlar. Üç yaşına gelen çocuklar 1000 kelimeye kadar söyleyebilir; üç, dört kelimelik kısa cümleler kurabilirler. Basit birkaç cümleden oluşan hikâyeler anlatabilirler. İlk 3 yaşa kadar çocukların konuşmasında bir gecikme olup olmadığını bu noktalara dikkat ederek anlayabiliriz.

TV, TABLET VE CEP TELEFONLARI ÇOCUĞUN GELİŞİMİNİ OLUMSUZ ETKİLİYOR

Peki çocuklarımızın konuşma gelişimini desteklemek için neler yapmalıyız ve neler yapmamalıyız?

Amerikan Pediatri Akademisi’nin (APA) ‘Dil Gelişimi ve Konuşma Becerileri’ başlıklı makalesinde küçük çocukların konuşma gelişiminin olumsuz etkilenmemesi için televizyon, akıllı telefon, tablet gibi ekranlı elektronik cihazları kullanmaları yerine anne babalarıyla etkileşim içinde oyun oynamaları tavsiye ediliyor. Çocukların ellerindeki telefona, tablete veya televizyona hipnotize olmuş gibi baktığı anlar çocuğun zarar görmeye başladığının bir işareti olarak anlaşılmalı. Anne ve babalar çocuklarıyla daha çok zaman geçirmeli, onlarla oyunlar oynamalı, konuşmalılar.

Çocuklarla onların anlayabileceği dilde: basit kelimeler seçilerek, ve basit cümleler kullanılarak konuşulmalı. Onlarla çocuk şarkıları dinleyelim (örn, Ali babanın çiftliği vb), şarkılar arasında hayvan seslerini soralım. Evimize hayvanları, meyveleri, sebzeleri içeren yapbozlar alalım. Bunlarla oynayalım. Çocuklarla oyun oynarken onlarla göz kontağı kurmaya çalışalım (karşılıklı oturup birbirine top yuvarlama vb. gibi oyunlarla) . İşaret etme ve ses- kelime taklidi becerilerine çalışalım. Evde bir bakıcı varsa, çocuğu gün boyu televizyon karşısında bırakmadığından, onunla oyunlar oynadığından aileler emin olsunlar. Çocuklarımızı organik beslemeye çalışalım. Yapay gıdalardan en azından 3 yaşına kadar uzak tutmaya çalışalım. Bunları yapmamıza rağmen hala konuşmalarında gecikme olduğunu düşünüyorsak bir an evvel bir uzmana başvurmalıyız.