Evliliği güçlendiren faktörler

Fiziksel görünümü ve giyim tarzını değiştirme, eşin ailesiyle birlikte yaşama, eşinin ev içi sorumluluklarını üstlenme, evde ve işte çifte mesaili bir hayat sürme gibi fedakarlık davranışlarını daha çok kadınlar sergiliyor.

Yerleşim yeri, iş ve kariyer değişikliği, iş hayatını sonlandırma, eğitim hayatına ara verme ya da son verme gibi büyük fedakarlıkların da yine en çok kadınlar tarafından yapıldığı gözleniyor.

Evlilikte sergilenen fedakarlık davranışının altında iki temel güdü bulunuyor. Bunlardan birincisi, eşi daha mutlu etme ve onunla daha yakın ilişki içinde olma çabasıyla ortaya çıkan yaklaşma motivasyonudur.

İkincisi ise ‘Aman yapayım da tadımız kaçmasın’ düşüncesinin baskın olduğu olumsuz sonuçlardan kaçınma motivasyonudur. İlişkinin tadı kaçmasın diye yapılan fedakarlık davranışlarında eş, diğer eşin ilgisini kaybetmek istemez ve çoğunlukla da çatışmadan kaçınmak için istemeye istemeye fedakarlıkta bulunur. Bu durum onda zaman zaman kızgınlık yaratır ve eşler arasındaki ilişkinin kalitesini olumsuz etkiler.

Dr. Dinçer ve Dr. Aydoğan tarafından 2019 yılında yayımlanan “Evlilik ilişkisinin gizil güçleri: Özgecil aşk, acının dönüştürücü gücü ve fedakarlık doyumu” başlıklı bir başka araştırma eşinin ihtiyaçlarına duyarlı olan ve bu ihtiyaçları karşılamaya dönük fedakarlıklarda bulunan kişilerin bu davranışlarından doyum aldıklarını gösteriyor.

Evli bireylerin eşleriyle ilişkilerini iyileştirmek için yaptıkları fedakarlıklardan memnuniyet düzeyleri arttıkça ilişkilerinden daha fazla doyum aldıkları ortaya çıktı.

Evli bireyler birbiri için yerleşim yeri değişikliği, iş ve kariyer değişikliği, iş hayatını sonlandırma, eğitim hayatına ara verme ya da son verme gibi büyük fedakarlıklar yapabiliyor.

Fakat elbette bu büyük fedakarlıkların yanı sıra daha gündelik ve küçük çaplı olan (ama süreklilik gösteren) fedakarlıklarda da bulunabiliyorlar.

Örneğin ev işlerinin idaresi, çocuk bakımı, tartışmalarda alttan alma, kendi ihtiyaçlarını erteleyip eşinin ihtiyaçlarına öncelik verme, harcamaları azaltma, hobilerinden vazgeçme gibi gündelik fedakarlıklar eşler tarafından deneyimlenen diğer fedakarlık davranışları arasında öne çıkıyor.

Kişinin içinden geldiği için yapılan fedakarlıklar elbette kişiyi daha mutlu ve ilişkiyi daha dayanaklı kılma potansiyeli taşıyor. Fakat bunu her tür fedakarlık davranışı için söylemek mümkün değil.

Eğer eşlerden biri, diğeri için ya da ilişkilerini sürdürmek için istemediği halde fedakarlıkta bulunuyor ve sonrasında mutsuz oluyorsa ya da tükenmiş hissediyorsa bu eşlere ve ilişkiye yarardan çok zarar getiriyor.

Örneğin kişi özgürlüklerinin kısıtlandığını ya da anlaşılmadığını düşünebiliyor. Sonucunda da evliliklerden ‘Senin için saçımı süpürge ettim, karşılığı bu muydu?’ şeklinde sesler yükselmeye başlayabiliyor.

Tabii bu noktada diğer eş kendini suçlu hissetmemek için fedakarlık yapmaya yönelebiliyor fakat bu tür bir fedakarlık içten gelerek yapılmadığı ya da kişide mecburiyet hissi uyandırdığı için yine ilişkiyi güçlendirici bir fedakarlık olmaktan uzaklaşıyor.

Yani evliliklerde eşleri hangi motivasyonun fedakarlıkta bulunmaya yönelttiği oldukça önem taşıyor.